MBA Kraków 2017

W latach 70. XX wieku amerykański urbanista i dziennikarz William H. Whyte, pracujący w komisji planowania przestrzennego w Nowym Jorku, przeprowadził badania ludzkich zachowań w przestrzeniach zurbanizowanych, inspirujące wielu jego następców. Obserwacje te posłużyły do opracowania analizy zachowań ludzi i dynamiki miasta, pod tytułem „Street Life Project”. Na podstawie i pod wpływem przemyśleń, badań i prac Whyte’a narodził się ruch zwany Placemaking.

Placemaking („tworzenie miejsc”), to koncepcja kształtowania przestrzeni publicznej, która zakłada wieloaspektowe podejście do planowania, projektowania i zarządzania przestrzenią publiczną. Placemaking ma aktywować lokalne społeczności, angażować sąsiadów do tworzenia wspólnie użytkowanych miejsc, sprzyjać poprawie zdrowia i samopoczucia, budować więzi sąsiedzkie. Placemaking to zarazem proces i filozofia działania.

Międzynarodowe Biennale Architektury Kraków 2017 chce zainspirować społeczność krakowian tą ideą, pobudzić ich wyobraźnię i (być może jeszcze) nieuświadomione potrzeby i możliwości.

Istnieją w mieście przestrzenie półprywatne. To krajobraz podwórek i wnętrz kwartałów śródmiejskich, podzielonych płotami, ogrodzeniami z siatki, murami, wypełnionych głównie kubłami na śmieci lub samochodami, o zupełnie utylitarnym charakterze, rzadko z dobrze utrzymaną zielenią. Jest też krajobraz pomiędzy blokami osiedli post-PRL-owskich, służący nie wiadomo komu i w jakim celu, Cechują go źle utrzymane trawniki i przypadkowo ukształtowana zieleń.

Najbliższe MBA KRK 2017 zajmie się tymi właśnie przestrzeniami, tymi krajobrazami, na użytek Biennale oznaczonymi w trzech charakterystycznych dla Krakowa odsłonach – kategoriach. Typowe wnętrza kwartałów śródmiejskich, a zwłaszcza kwartałów w modernistycznych partiach miasta, są co prawda prywatne, ale mają wielu właścicieli i wielu użytkowników: mieszkańców czy przedsiębiorców zajmujących partery i kolejne piętra okolicznych kamienic. Przestrzeń tych wnętrz, rozdzielona „świętą” własnością, tworzy krajobraz często zdewastowany, niespójny, fizycznie podzielony, nietknięty jakąkolwiek integralną myślą, nietknięty ręką architekta ani inną, niż tylko utylitarną potrzebą użytkownika. Biennale zamierza zaszczepić ideę wspólnego kształtowania tego krajobrazu, dotyczącego wszystkich jego użytkowników w sposób racjonalny użytkowo i piękny architektonicznie, bez zaniedbywania kwestii własności.

Czy przestrzeń – krajobraz wewnątrz kwartału miejskiego – może służyć mieszkańcom i innym użytkownikom kamienic wokół niej usytuowanym jako wspólna przestrzeń półprywatna? Jak powinna wyglądać ta przestrzeń, co powinna zawierać? Biennale powinno odpowiedzieć na te pytania, a jego odbiorcy – zwłaszcza mieszkańcy miasta Krakowa – powinni mieć możliwość ustosunkowania się do propozycji architektów – uczestników MBA KRK 2017. Chodzi o zainspirowanie dialogu służącego budowaniu dobra publicznego – czyli dobrowolnej umowy, porozumienia właścicieli i użytkowników, które umożliwi im wspólne korzystanie z większej przestrzeni.

Jak wspomniano, krajobraz osiedli post-PRL-owskich to kolejne zagadnienie – czy uda się tam stworzyć przestrzeń półprywatną, a przynajmniej zadbaną i utrzymaną w ludzkiej skali? Czy wszystko wokół bloków mieszkalnych jest „wspólne, czyli niczyje”? Czy jednak tam też może być pięknie a ukształtowanie może sprzyjać szerszej integracji w bezpiecznym środowisku, nie tylko tkwieniu na przysłowiowej „ławce pod blokiem”?

Tytułem MBA KRK 2017 będzie zatem: „Podwórze – pole wyobraźni”.

Od uczestników Biennale oczekuje się różnych form wypowiedzi, osadzonych w głównym temacie dyskusji, uwzględniającej poniższe zagadnienia:

– Projektowanie miasta, począwszy od mikroskali

– Miasto i jego życie na styku stref prywatnej i społecznej

– Poszukiwanie kształtu drobnych przestrzeni

– Poszukiwanie jedności w wielości przestrzeni.

Oczekiwany od Biennale rezultat, to także większa aktywność społeczności na rzecz tworzenia lepszej jakości przestrzeni publicznych, oddziaływujących nie tylko poprzez ich praktyczne walory, ale także w kategoriach estetycznych i emocjonalnych doznań, niejednokrotnie decydujących o akceptacji przestrzeni miejskiej jako przyjaznej człowiekowi.

Wspomniane emocjonalne i estetyczne przeżycia przestrzeni, jej pozytywne oddziaływanie na jakość życia, fizyczny i intelektualny rozwój człowieka, są ściśle związane również z jakością architektury definiującej publiczne przestrzenie.

Nowa edycja Biennale ma inspirować do refleksji, medytacji i poruszenia naszej wyobraźni w procesie rozumienia, partycypacji i kreacji najbliższego otoczenia w mieście.

Struktura organizacyjna MBA KRK 2017:

– Kurator MBA KRK 2017: arch. Grzegorz Stiasny

– Komisarz MBA KRK 2017: arch. Marek Kaszyński

– Komisarz Konkursu A: dr arch. Marcin Włodarczyk

– Komisarz Konkursu B: dr arch. Marta A. Urbańska

– Komisarz Konkursu C: arch. Paweł Wieczorek

– Komitet wykonawczy: arch. arch. Bohdan Lisowski, Krystyna Łyczakowska, Marek Kaszyński, Marta A. Urbańska, Paweł Wieczorek, Marcin Włodarczyk, Marcin Ewý, Mateusz Smoter, Marcin Buczek-Palczyński, Katarzyna Głuch, Szymon Mikoszym Nowak, Benita Strzałka